Lipödem Nedir? Lipödem Belirtileri, Evreleri, Tanı ve Güncel Lipödem Tedavi Yöntemleri

Lipödem Nedir? Lipödem Belirtileri Nelerdir?, Lipödem Evreleri, Lipödem Tanı ve Lipödemin Güncel Tedavi Yöntemleri

Lipödem Nedir? Lipödem Belirtileri Nelerdir?, Lipödem Evreleri, Lipödem Tanı ve Lipödemin Güncel Tedavi Yöntemleri

Lipödem Nedir ve Nasıl bir Hastalıktır?

Lipödem; çoğunlukla alt ekstremitelerde, bazen de üst ekstremitelerde görülen, simetrik ve orantısız yağ birikimiyle karakterize, kronik ve ilerleyici bir bağ dokusu hastalığıdır. Sıklıkla estetik bir sorun olarak algılansa da lipödem; ağrı, hareket kısıtlılığı ve psikososyal etkileriyle ciddi bir sağlık problemidir.

Lipödem, hem hiperplazi hem de hipertrofiye bağlı olarak üst ve alt bacaklarda büyük miktarda deri altı yağ dokusunun oluşmasıyla karakterize bir hastalıktır. Erkeklerde de birkaç vaka bildirilmiş olmasına rağmen neredeyse yalnızca kadınlarda görülür. Bu durum nispeten nadirdir ve genellikle ailede hastalık öyküsü olan hastalarda görülür.

Lipödem'in Uluslararası Sınıflandırmasında henüz kayıtlı bir tanısı yoktur. Bu da hastalığın yaygınlığının belirlenmesini zorlaştırmaktadır. Bununla birlikte, lipödemin yetişkin kadınların yaklaşık %11'ini etkilediğine inanılmaktadır ve dünya çapında da hastalığın yaygınlığı açısından önemli farklılıklar kaydedilmiştir.

Lipödemin nedeni bilinmemektedir ve bu duruma sıklıkla yanlış tanı konması veya yaşam tarzına bağlı obezite veya lenfödem olarak yanlış teşhis edilmesi muhtemeldir. Bununla birlikte, lipödem ve obezite birlikte ortaya çıkabilse de, Obeziteden farklı olarak lipödem, ayakları veya elleri etkilemeden genellikle bacakları ve uylukları hedef alır ve lipödemde yağ dokusu ağrılıdır. Lenfatik sistem ilk aşamalarda bozulmadan kalır ve artan miktardaki interstisyel sıvıya ayak uydurabilir. Bununla birlikte, lipödemli hastalarda, yağ birikintilerinin lenfatik sistemi tehlikeye atması durumunda ikincil lenfödem (lipolenfödem) gelişebilir.

Lipödem Oluşma Mekanizması:

Lipödemde deri altı dokusunun makroskopik ve mikroskopik özellikleri.

Lipödem, mitotik klonal genişleme genlerinin up-regülasyonu nedeniyle adiposit sayısında artış (hiperplazi) şeklinde deri altı yağ dokusu birikiminin artmasıyla karakterize edilir. Adiposit içindeki lipid birikiminin artması (hipertrofi) ile birlikte görülen bu deri altı yağ dokusu genişlemesi,

1. bağışıklık hücrelerinin toplanmasına ve

2. hücre dışı yapıların yeniden düzenlenmesine (artmış Na+ konsantrasyonu, kollajen birikimi ve proteoglikanlar ile glikozaminoglikanlarda değişiklikler) neden olur.

Bu iki olay, bir yandan inflamasyonu tetiklerken, diğer yandan vasküler ve lenfatik fonksiyonların patojenik değişikliklerini teşvik eder. Bu da sırasıyla interstisyel sıvı birikimini ve interstisyel boşluk genişlemesini belirler. Adipositleri çevreleyen aşırı interstisyel sıvı, besin kaynağı oluşturarak yağ hücresi hipertrofisini daha da artırır.

Lipödem Hastalığı Kimlerde Görülür?

Lipödem en sık kadınlarda görülür ve başlangıcı genellikle hormonal değişim dönemleriyle ilişkilidir:

• Ergenlik dönemi

• Gebelik

• Doğum sonrası

• Menopoz

Östrojen metabolizmasındaki farklılıklar ve genetik yatkınlık, lipödem gelişiminde önemli rol oynar. Nadiren de olsa hiperöstrojenizm veya hipogonadizm bulunan erkeklerde lipödem gelişebilir. Aile öyküsü olan bireylerde risk daha yüksektir.

Lipödem Belirtileri ve Klinik Bulgular:

Lipödemli hastalar çoğunlukla uzun süre tanı alamaz ve şikayetleri yıllar içinde artar. Lipödem belirtileri, diyet ve egzersize rağmen azalmayan simetrik yağ birikimi ile karakterizedir. Her iki bacağı (ve bazen her iki eli de) aynı ölçüde hedef alır ve iki taraflı, neredeyse simetrik bir görünüme sahiptir. Aşırı yağ birikintileri genellikle fiziksel aktivite veya diyet önlemleri gibi geleneksel kilo verme müdahalelerine yanıt vermez. Bu durum alt ekstremitelerde özellikle basınçla birlikte ağrı, güç kaybı, kolay morarma ve lipödemi olan bireyin sağlığını ve yaşam kalitesini büyük ölçüde etkileyebilecek günlük aktivite seviyelerinde bozulmayı içerir.

En sık bildirilen yakınmalar:

• Bacaklarda veya kollarda simetrik hacim artışı

• Diyet ve egzersize dirençli bölgesel yağlanma

• Dokunmakla hassasiyet ve ağrı

• Kolay morarma

• Gün sonunda artan şişlik ve dolgunluk hissi

• Ağırlık, gerginlik ve yorgunluk hissi

Bu bulgular sıcak havalarda, uzun süre ayakta kalındığında veya günün ilerleyen saatlerinde belirginleşir.

Lipödem Tipleri Nelerdir?

Lipödem, yağ dağılımına göre beş ana tipe ayrılır. Aynı hastada birden fazla tip birlikte görülebilir:

• Tip 1: Pelvis, kalça ve üst uyluk tutulumu

• Tip 2: Kalçadan diz seviyesine kadar uzanan tutulum

• Tip 3: Kalçadan ayak bileğine kadar yaygın tutulum

• Tip 4: Üst ekstremiteler (kollar)

• Tip 5: Sadece alt bacakların tutulduğu izole form

Lipödem Evreleri ve Hastalığın İlerlemesi

Hastalığın ilerleyici doğası nedeniyle lipödem dört evrede incelenir. Lipödem evreleri, hastalığın ilerleyici doğasını anlamak açısından önemlidir.

Evre 1: Cilt pürüzsüz görünür, deri altı dokusu genişlemiştir ve hipertrofik deri altı yağ dokusu tabakasında küçük nodüller bulunur. Alttaki bağ dokusu fibrozunun gevşemesi nedeniyle bazen ağrılı olabilir ve çakıl taşı benzeri bir dokuya sahip olabilir.

Evre 2: Yağ dokusu daha belirgindir. Deri altı nodüler yapı artmış, ciltte portakal kabuğu görünümü oluşmuştur.

Evre 3: Bacaklarda ve diz çevresinde belirgin şekil bozukluğu oluşturan büyük yağ lobülleri gelişmiştir. Cilt incelir ve elastikiyetini kaybeder, bu da deri altı yağ dokusunun aşırı büyümesine ve katlanmasına neden olarak sıvı akışını engelleyebilir.

Evre 4: Lipödem tablosuna lenfatik sistemin etkilenmesi eklenmiş ve lipolenfödem gelişmiştir. Bu durum, lenfödem ve lipödemin eş zamanlı olarak ortaya çıkması olan lipolenfödemin varlığıyla ayırt edilir. Bacaklarda veya kollarda sarkan önemli miktarda yağ dokusu ve bacaklarda yağ dokusu çıkıntısı ile kendini gösterir.

Lipödem Nasıl Teşhis Edilir?

Lipödem tanısı büyük ölçüde klinik değerlendirmeye dayanır. Tanı sürecinde:

• Ayrıntılı hasta öyküsü

• Fizik muayene

• Lenfödem ve obezite ile ayırıcı tanı

ön plandadır.

Gerekli durumlarda:

• Ultrasonografi

• Lenfosintigrafi

• MRI

gibi görüntüleme yöntemleri destekleyici olarak kullanılabilir.

Lipödem Tedavi Yöntemleri

Tedavinin öncelikli odak noktası, hastaların yaşam kalitesini iyileştirmek ve hastalığın ilerlemesini önlemek için ilgili ekstremite semptomlarını, sakatlığını ve fonksiyonel sınırlamalarını azaltmaktır. Doğru yaklaşımlarla hastalığın ilerlemesi yavaşlatılabilir ve semptomlar kontrol altına alınabilir, yaşam kalitesi artırılabilir.

Lipödem Tedavi Sürecinin Belirlenmesi ve tedavi aşamalarının değerlendirilmesi www.gokcesirin.com

Konservatif Tedavi Seçenekleri:

• Kişiye özel beslenme programları

• Düzenli, düşük etkili egzersizler (yüzme, yürüyüş, plates)

• Manuel lenfatik drenaj

• Kompleks dekonjestif terapi (KDT)

• Medikal bası giysilerinin kullanımı

• Cilt bakımı ve enfeksiyonlardan korunma

• ESWT uygulaması

Cerrahi Tedavi Seçenekleri:

Konservatif yöntemlere rağmen semptomları devam eden hastalarda cerrahi tedavi gündeme gelir:

• Lenfatik koruyucu liposuction

• Lazer destekli liposakşın

İleri vakalarda lipödem tedavisi, cerrahi ve konservatif yöntemlerin birlikte uygulanmasını gerektirir. Cerrahi girişimler mutlaka deneyimli ekipler tarafından, mikro-kanüller kullanılarak yapılmalıdır. Cerrahi sonrası dönemde KDT ve bası giysisi kullanımı tedavinin başarısını artırır.

Lipödem Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Tedavi edilmeyen lipedödem, hareket kabiliyetinin azalması, psikolojik bozulma ve özgüvenin azalması gibi ikincil sorunlara neden olabilir. Zamanla aşırı yağ birikiminin ağırlığı, dizlerin içe doğru çarpmasına veya bacağın yan tarafına doğru sarkmasına neden olabilir ve yürüyememeye zarar verebilir. Daha ileri aşamalarda, lenfatik sistem tarafından üretilen ve boşaltılan sıvı miktarındaki dengesizlik nedeniyle ikincil lenfödem ortaya çıkabilir. Lipödem, çoğu hasta için önemli bir psikososyal yük oluşturur ve ilişkili etkiler sıklıkla egzersiz kapasitesini sınırlar.

Tedavi edilmeyen lipödem:

• Hızla ilerleyebilir

• Lenfödem gelişimine yol açabilir

• Hareket kısıtlılığı ve eklem sorunlarına neden olabilir

• Cilt enfeksiyonları, selülit ve kronik yaralara zemin hazırlar

• Depresyon, anksiyete ve sosyal izolasyona yol açabilir

Lipödemde Yaşam Kalitesini Artırıcı Öneriler

• Düzenli hareket ve kilo kontrolü

• Uzun süre ayakta kalmaktan kaçınma

• Günlük bası giysisi kullanımı

• Sıcak ortam ve sauna gibi tetikleyicilerden uzak durma

• Psikolojik destek ve hasta farkındalığı

• Hastalık hakkında doğru bilgiye sahip olma

Sonuç

Lipödem; erken tanı konulduğunda ve doğru şekilde yönetildiğinde kontrol altına alınabilen bir hastalıktır. Amaç yalnızca hacmi azaltmak değil; ağrıyı azaltmak, fonksiyonelliği artırmak ve hastanın yaşam kalitesini yükseltmektir. Multidisipliner yaklaşım, kişiye özel tedavi planları ve hasta eğitimi, lipödem yönetiminin temel taşlarını oluşturur.

‘Her cerrahi veya girişimsel işlemde sonuçlar kişiden kişiye değişiklik gösterebilir, İşlem öncesinde hekiminizden detaylı görüş almanız önerilir.’

Kaynaklar:

1. Markarian B, Toro C, Moreira K, Polam S, Mathew N, Mayrovitz HN. Assessment Modalities for Lower Extremity Edema, Lymphedema, and Lipedema: A Scoping Review. Cureus. 2024 Mar 10;16(3):e55906. doi: 10.7759/cureus.55906. PMID: 38601427; PMCID: PMC11004507.

2. Crescenzi R, Donahue PMC, Garza M, Patel NJ, Lee C, Guerreso K, Hall G, Luo Y, Chen SC, Herbst KL, Pridmore M, Aday AW, Beckman JA, Donahue MJ. Subcutaneous Adipose Tissue Edema in Lipedema Revealed by Noninvasive 3T MR Lymphangiography. J Magn Reson Imaging. 2023 Feb;57(2):598-608. doi: 10.1002/jmri.28281. Epub 2022 Jun 3. PMID: 35657120; PMCID: PMC9718889.

3. Wollina U. Lipedema-An update. Dermatol Ther. 2019 Mar;32(2):e12805. doi: 10.1111/dth.12805. Epub 2018 Dec 27. PMID: 30565362.

4. Wollina U, Heinig B. Differenzialdiagnostik von Lipödem und Lymphödem : Ein Leitfaden für die Praxis [Differential diagnostics of lipedema and lymphedema : A practical guideline]. Hautarzt. 2018 Dec;69(12):1039-1047. German. doi: 10.1007/s00105-018-4304-5. PMID: 30402687.

5. Aksoy H, Karadag AS, Wollina U. Cause and management of lipedema-associated pain. Dermatol Ther. 2021 Jan;34(1):e14364. doi: 10.1111/dth.14364. Epub 2020 Oct 12. PMID: 33001552.

6. Sandhofer M, Hanke CW, Habbema L, Podda M, Rapprich S, Schmeller W, Herbst K, Anderhuber F, Pilsl U, Sattler G, Sandhofer M, Moosbauer W, Sattler S, Schauer P, Faulhaber J, Maier S, Barsch M, Mindt S, Halk AB. Prevention of Progression of Lipedema With Liposuction Using Tumescent Local Anesthesia: Results of an International Consensus Conference. Dermatol Surg. 2020 Feb;46(2):220-228. doi: 10.1097/DSS.0000000000002019. PMID: 31356433.

7. Peprah K, MacDougall D. Liposuction for the Treatment of Lipedema: A Review of Clinical Effectiveness and Guidelines [Internet]. Ottawa (ON): Canadian Agency for Drugs and Technologies in Health; 2019 Jun 7. PMID: 31479212.

8. Mortada H, Alaqil S, Jabbar IA, Alhubail F, Pereira N, Hong JP, Alshomer F. Safety and Effectiveness of Liposuction Modalities in Managing Lipedema: Systematic Review and Meta-analysis. Arch Plast Surg. 2024 Aug 6;51(5):510-526. doi: 10.1055/a-2334-9260. PMID: 39345998; PMCID: PMC11436335.

9. Herbst KL, Ussery C, Eekema A. Pilot study: whole body manual subcutaneous adipose tissue (SAT) therapy improved pain and SAT structure in women with lipedema. Horm Mol Biol Clin Investig. 2017 Sep 20;33(2):/j/hmbci.2018.33.issue-2/hmbci-2017-0035/hmbci-2017-0035.xml. doi: 10.1515/hmbci-2017-0035. PMID: 28930626.

10. Mortada H, Alhithlool AW, AlBattal NZ, Shetty RK, Al-Mekhlafi GA, Hong JP, Alshomer F. Lipedema: Clinical Features, Diagnosis, and Management. Arch Plast Surg. 2025 May 15;52(3):185-196. doi: 10.1055/a-2530-5875. PMID: 40386000; PMCID: PMC12081092.