VARİS'LERDE KÖPÜK TEDAVİSİ (SKLEROTERAPİ)

Varis' lerde köpük tedavisi @prof.dr.gokcesirin

Skleroterapi Nedir?

Skleroterapi, yüzeyel venöz yetmezlik ya da varis hastalığında sık kullanılan, minimal invaziv bir tedavi yöntemidir. Amaç, hedef damarın içine özel bir sklerozan ilaç enjekte ederek, damarın kontrollü şekilde kapanmasını ve zamanla fibrozis gelişerek tamamen ortadan kalkmasını sağlamaktır.

Klinik pratikte skleroterapi, özellikle 4 mm’den küçük, reflü (kaçak) göstermeyen yüzeyel bacak damarlarında etkili ve güvenilir bir tedavi yöntemidir. Seanslar genellikle tekrarlansa da, bu hasta grubunda oldukça başarılı sonuçlar elde edilmektedir.

Skleroterapide Kullanılan İlaçlar Nelerdir?

Skleroterapide en yaygın kullanılan ajanlar:

• Polidokanol (lauromacrogol 400)

• Sodyum tetradesil sülfat (STS)

Bu ajanlar; sıvı veya köpük formda uygulanabilir. Köpük formdaki sklerozan ajanlar, sıvı formlara göre belirgin avantajlar sunar: Köpük form, sıvı formuna göre damarın içindeki kanı daha etkin şekilde uzaklaştırarak damar iç yüzeyi ile (endotelle) daha geniş bir yüzeyde temas sağlar. Böylece tedavi etkinliği artar, özellikle de çapı küçük damarlarda (1–4 mm) daha başarılı sonuçlar elde edilir.

Skleroterapi Nasıl Yapılır?

İşlem genellikle ayakta tedavi koşullarında, ultrason eşliğinde ya da gözle görülebilir damarlar için direkt enjeksiyon yöntemiyle uygulanır. Sklerozan ajan, damarın içine verildiğinde damar endotelinde kimyasal bir hasar oluşturur. Bu hasar sonucu damarda inflamasyon gelişir, damar lümeni kapanır ve zamanla fibrozis ile kalıcı kapanma sağlanır.

Unutmamak gerekir ki, rekanalizasyon ve nüks oranları her zaman göz önünde bulundurulmalıdır. Bu nedenle skleroterapi, genellikle trunkal reflü saptanmayan izole varislerde ya da cerrahi ve endovenöz ablasyon sonrası geride kalan küçük yüzeyel varislerde tercih edilmelidir.

Skleroterapi Sırasında Görülen Komplikasyonlar Nelerdir?

Skleroterapi genel olarak güvenli bir işlemdir. Ancak bazı komplikasyonlar görülebilir:

• Lokal ağrı, kızarıklık ve sertlik

• Renk değişikliği (hipopigmentasyon ya da hiperpigmentasyon)

• Matting (ince damar örümcekleşmesi)

• Allerjik reaksiyonlar

• Derin ven trombozu (DVT) (nadir fakat ciddi bir komplikasyondur)

• Nekroz (çok nadir)

Yüksek dozlarda veya yanlış teknikle uygulanan işlemler komplikasyon riskini artırır.

Skleroterapi Sonrası Varis Çorabı Kullanmalı Mıyım? Ne Kadar Süre Kullanmalıyım?

Skleroterapi sonrası kompresyon çorabı kullanımı önerilmektedir. Kompresyon, enjeksiyon sonrası damar duvarlarının birbirine yaklaşmasını sağlar, inflamasyonu azaltır ve komplikasyonları (özellikle pigmentasyon ve pıhtı) önlemeye yardımcı olur.

Bu süre, uygulanan damarın büyüklüğüne ve hastanın venöz yetmezlik derecesine göre değişebilir.

Skleroterapi Sonrası Tekrar Varis Oluşur mu?

Evet, özellikle ana yüzeyel toplardamarda reflü (kaçak) olan hastalarda sadece skleroterapi yapılması yetersiz kalabilir. Böyle durumlarda, tedavi edilmemiş ana reflü kaynağına bağlı olarak varisler zamanla yeniden oluşabilir. Ayrıca bazı damarlarda rekanalizasyon (damarın tekrar açılması) da görülebilir.

Tekrar Varis Oluşmaması İçin Ne Yapmalıyım?

• Ana venöz reflü varlığı varsa, bu öncelikle endovenöz ablasyon (lazer, radyofrekans vb.) ya da cerrahi yöntemler ile tedavi edilmelidir.

• Tedavi sonrası düzenli takip ve gerekirse ek seanslar planlanmalıdır.

• Uzun süre ayakta kalmaktan kaçınmak, kilo kontrolü sağlamak ve düzenli egzersiz yapmak önemlidir.

• Uuzun süreli oturma veya ayakta kalma durumlarında varis çorabı kullanımı önerilir.

• Sigara kullanımı ve hormonal tedaviler, damar yapısını olumsuz etkileyebilir, dikkatli olunmalıdır.

Skleroterapi, uygun hasta seçimi ve dikkatli uygulama ile hem kozmetik hem fonksiyonel açıdan başarılı sonuçlar sağlayan bir tedavi yöntemidir. Ancak her varis hastasına uygulanacak standart bir yaklaşım yoktur. Başarının anahtarı; hastalığın tipi, yaygınlığı ve venöz sistemin detaylı değerlendirilmesi sonrası kişiye özel bir tedavi planı oluşturmaktan geçmektedir. Uygun sklerozan ajanı doğru dozda seçmek tedavinin etkinliği artırır, gelişebilecek riskleri ise en aza indirir. Çok düşük dozlar yetersiz kalabilirken, yüksek dozlar ise derin ven trombozu ya da emboli gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Bu nedenle, skleroterapi işlemi mutlaka deneyimli ellerde yapılmalıdır.

Kaynaklar:

• Sadick NS. Advances in the treatment of varicose veins: ambulatory phlebectomy, foam sclerotherapy, endovascular laser, and radiofrequency closure. Adv Dermatol 2006; 22:139-56.

• Beale RJ, Gough MJ. Treatment options for primary varicose veins--a review. Eur J Vasc Endovasc Surg 2005; 30(1):83-95.

• Rabe E, Pannier F. Sclerotherapy in varicose veins: current perspectives. Phlebology. 2020.

• Guex JJ, et al. Foam sclerotherapy: a review of techniques and practices. Phlebology. 2012.

• Coleridge Smith P. Sclerotherapy and foam sclerotherapy for varicose veins. Phlebology. 2009.

• Myers KA, Jolley D. Complications of sclerotherapy. Phlebology. 2007.

• Hamel-Desnos C, et al. Evaluation of complications after foam sclerotherapy. Dermatol Surg. 2003.

• Weiss RA, et al. Post-sclerotherapy compression: guidelines and rationale. J Dermatol Surg Oncol. 2011.

• van Neer PA, et al. Recurrence after foam sclerotherapy. Phlebology. 2017.